Ondanks mijn fascinatie voor technologie, meestal ingestoken vanuit een zeer praktisch perspectief, heeft het sciencefictiongenre me nooit echt gegrepen. Al keek ik een paar jaar geleden voor het eerst met heel veel plezier naar Star Wars. En geniet ik van hoe prachtig alle spin-offs, zoals The Mandalorian en Andor, gemaakt zijn.

Als kind had ik er ook niet heel veel mee. Ik beleefde veel plezier aan het spelen met Lego ruimtevaart, wat toen ik een jaar of negen was op de markt kwam. In mijn jonge jaren keek ik op de televisie wel naar Battlestar Galactica en naar Buck Rogers, en zag ik er af en toe, als ik mijn handen erop kon leggen, iets van een Amerikaanse strip genaamd The Jetsons.

Die serie is natuurlijk vermaard om zijn toekomstvoorspellingen, en de tekeningen zijn grappig en geven je een kijkje in de fantasie van de schrijvers uit die tijd. Sciencefiction vormt natuurlijk een belangrijke inspiratiebron voor veel mensen die fantaseren over wat er in de toekomst met technologie kan. Vaak wordt het eerste in sciencefictionfilms bedacht, verwoord of getoond, en wordt het later werkelijkheid.

De tricorder bijvoorbeeld, uit Star Trek, is een belangrijke inspiratiebron voor mensen die zich bezighouden met de Quantified Self.

Robots hebben me eigenlijk nooit gegrepen. Ik had ooit een robotstofzuiger, maar ik vond het maar een lomp ding. Een aantal jaren geleden werd ik gefascineerd door de robotgrasmaaier. Dat is echt een handig ding, het gemak dient de mens.

Maar toen ik voor het eerst in mijn leven een drone zag opstijgen in een paar seconden naar 100 meter hoogte en vanaf daar live beelden kon streamen, keek ik mijn ogen uit. Alsof ik in een paar seconden naar de toekomst was geflitst. Nu zijn we inmiddels goed gewend aan drones.

Al een aantal keren zag ik indrukwekkende filmpjes van op mensen gelijkende robots: humanoids van zowel Elon Musk als van Boston Dynamics. Zo zie ik eens in de paar maanden weer een filmpje met wat die dingen nu weer allemaal weer kunnen, zoals piano spelen, koken en een ei uit een bakje tillen zonder het stuk te maken. Ingewikkelde karatetrappen en salto's maken in de lucht.

Verbijsterend en indrukwekkend, maar allemaal laboratoriumwerk, dacht ik.

Tot ik een paar weken geleden Vincent Everts, met wie ik af en toe contact heb en die mijn weekberichten trouw leest, zag met zijn nieuwe humanoid. Humanoids zijn dus de categorie robots die armen en benen hebben en een hoofd, en derhalve een beetje op een mens lijken. Net zoals de robots uit The Jetsons.

Op YouTube had ik leuke filmpjes gezien van Vincent en Eva, zoals hij de robot noemt. Eerst de unboxing, recht uit de doos. Later zag ik ze ook op het Museumplein en in het straatbeeld.

Het leek me leuk om een keer bij Digitale Fitheid op de maandelijkse community meetup bij Wonders of Work een demonstratie te zien. Dus ik had Vincent gevraagd of hij wilde langskomen, en daar werkte hij graag aan mee. Afgelopen vrijdag was het zover. We hadden er ruim de tijd voor genomen, want er valt een hoop te zeggen en te vragen over zo'n ding. We werden daarin niet teleurgesteld. 

Ik had verwacht dat ik eenzelfde unieke eerste ervaring zou hebben als met drones. Maar hier was duidelijk iets anders aan de hand. Niet alleen met mij, maar met iedereen die hem van dichtbij zag.

Zo'n humanoid is natuurlijk gewoon een apparaat, net als een broodrooster. Maar blijkbaar, zodra iets armen en benen heeft, een hoofd, geluid kan maken, kan horen en erop reageren, wordt ons brein gefopt en gaan we ons anders gedragen. Unaniem!

Dat ontdekten we zeker toen we met Eva naar buiten wandelden op Hoog Catharijne. Het was een drukte van belang en de beveiligers daar waren flink in de war. Een drone is natuurlijk een luchtvaartuig en moet zich aan die regels houden. Iets met wielen of rupsbanden? Daar hebben we de Wegenverkeerswet nou helemaal voor.

Maar wat moet je beleidsmatig en juridisch in hemelsnaam met een humanoid in het straatbeeld? Ze wisten het niet zo goed en verzochten ons om weg te gaan.

Hier het filmpje

Ik genoot onlangs van de prachtig gemaakte serie Foundation op Apple TV+, gebaseerd op het onverfilmbaar geachte boek van Isaac Asimov, een van de belangrijkste denkers over robots uit de geschiedenis van de mensheid. Hij was het die de drie wetten van de robotica formuleerde, al in de jaren veertig van de vorige eeuw:
 

Dit waren destijds filosofische gedachte-experimenten. Nu staan we met Eva op Hoog Catharijne en worden die vragen ineens heel praktisch. Hoe programmeer je veiligheid? Hoe voorkom je per ongeluk letsel?

Vincent en Eva gaven daar een klein voorproefje van. Ook al is Eva nog ver verwijderd van de geavanceerde robots uit Asimovs verhalen, de vragen die hij opwierp zijn actueler dan ooit.

Op de terechte vraag van Frank Meeuwsen of het nog lang gaat duren voordat humanoids de afwas kunnen doen en het huis kunnen stofzuigen, kunnen we kort zijn. Dat zal zeker gaan gebeuren, maar dat duurt nog een aantal jaren.

De bottlenecks zijn de enorme computerkracht die nodig is, en mechanisch gezien de vingers van de robot. Hij kan de meest geweldige trucjes, maar voor fijne motoriek en de onderlinge afstemming van hoe vingers ten opzichte van elkaar bewegen, en de goede druk en tactiliteit uitvoeren, daar is nog wat onderzoek voor nodig.

Ook dat gaat natuurlijk sneller en goedkoper, maar het duurt nog even en het kost ook ongelooflijk veel computerrekenkracht die momenteel nog te kostbaar is.

Als Vincent Eva nieuwe dingen wil leren, heeft hij vooral duurdere processors in Eva nodig die te koop zijn. Hij heeft nog een mooie hulpvraag voor iedereen. Hij is op zoek naar hardware hackers die hem kunnen helpen om Eva open te schroeven en een breinoperatie te geven.

Er is genoeg materiaal beschikbaar om Eva nieuwe vaardigheden aan te leren, maar de firmware staat dat op dit moment niet toe, tenzij er een handige hacker weet waar hij mee bezig is. Handige hackers gezocht dus. Er is vast iemand in mijn netwerk die hem daarbij kan en wil helpen.

Op dit moment kost zo'n robot omgerekend zo'n 25.000 euro, maar binnen afzienbare tijd, en dat zal geen jaren duren, koop je ze al voor een euro of zevenduizend. En dan beginnen de echte toepassingen pas. Dan wordt het interessant. Want als Eva straks de afwas kan doen en het huis kan stofzuigen, dan zijn we echt een stap verder. En dat moment komt sneller dan we denken.

Update: ik schreef een stukje over waarom we banger zijn voor robots dan voor grasmaaiers.