Een paar weken voor corona uitbrak in Nederland, schreef ik een column in De Haarlemse editie van Leven Magazine. Over de Wet Openbaar Bestuur (inmiddels de Wet Open Overheid - WOO) en over hoe burgers die de overheid daarmee helpen, vele tonnen kunnen besparen. Dankzij dit dossier over ratten in Haarlem is het voor mij actueler dan ooit.
Zoals in de casus die ik beschreef in mijn column. Mijn logica? Met z'n allen weten we meer, veel meer, dan de ambtenaren en vooral de bestuurders.
Dus, vanuit dat perspectief gezien, moeten we zoveel mogelijk WOO-verzoeken indienen om die overheid te helpen. Dat zou zomaar vele miljarden kunnen we sparen, vermoed en vrees ik. Dus met een knipoog en een hart onder de riem aan alle ambtenaren in Nederland die de WOO vervelend vinden:
Niet tobben, maar wobben!
In mijn werk heb ik regelmatig te maken met het openbaar bestuur. En daar gaat gelukkig heel erg veel goed. We leven niet voor niets in één van de leukste landen van de wereld. Maar soms gaan er in die wereld dingen niet goed. Of ronduit fout. Of heel erg verschrikkelijk fout. Waardoor er mensen tussen wal en schip vallen. Mensen waarover Kafka zijn fameuze boek "Der Prozess" schreef. In Nederland bestaat er zelfs een heuse Kafka-brigade die deze in het overheidsweb gevangen burgers helpen met bevrijdingsacties.
Waar de heren en dames protocol-bewakers nogal eens nat gaan is als ze vergeten dat regels een guideline horen te zijn om een en ander in goede banen te leiden. En dat je altijd, elke keer opnieuw, van elke regel kan afwijken als blijkt dat de regel iemand onevenredig en zeker unfair hard raakt. Maar daar heb je ballen voor nodig. En praktische wijsheid, zoals Barry Schwartz dat in zijn must-see video over Practical Wisdom uitlegt.
Maar goed. We kunnen die overheidsdienaren natuurlijk ook een handje helpen. Want de overheid, dat zijn wij. Met zijn allen. En dan maakt het niet uit of je een overheidssalaris krijgt of een betrokken burger bent. ledereen mag helpen. Je moet alleen even leren hoe, waar en wanneer. Onlangs was ik aanwezig bij een geweldige presentatie van Haarlemmer Ralph Mooijekind. Over de WOB. De Wet Openbaarheid van Bestuur. Die inderdaad nogal eens misbruikt wordt door kinderachtige querulanten. Maar Ralph vertelde met verve en humor hoe je die wet kunt gebruiken om de overheid te helpen. Door het stellen van de juiste vragen. En daarmee komt van alles aan informatie boven water die noopt tot het stellen van nieuwe vragen, en vooral betere vragen.
In een paar rondjes vragen stellen had Ralph zomaar een slordige 4 ton teruggevonden voor de gemeenschap. Moet je nagaan wat er gebeurt als je met een heel peloton betrokken slimme burgers liefdevol wob-vragen aan de gemeente gaat stellen. We leven in een tijd waarin de overheid steeds meer over ons weet. In dat kader zou het niet meer dan fair zijn als wij dan ook meer over de overheid mogen weten. En het leuke van de WOB is dat je dat anders gewoon mag vragen. En meer licht laten schijnen op de innerlijke werking van ons ambtelijk apparaat zorgt voor meer begrip, vertrouwen en hulp. Lange leve de WOB!
