Waarom varen ballonnen?
Ik ben al tien jaar crewlid van een luchtballonteam, en moet regelmatig uitleggen dat onze ballon niet vliegt, maar vaart. Waarom eigenlijk? De eerste ballonvaarders in de 19e eeuw hadden geen eigen vocabulaire, dus leenden zij massaal uit de scheepvaart - het enige vergelijkbare referentiekader: varen, bemanning, de mand als romp. De bestuurder werd alleen geen kapitein maar piloot. En ook dat is van oorsprong een nautische term: de loods die schepen veilig de haven binnen leidde. Van schippers naar luchtvaarders: de lucht werd hun zee, de wind hun stroom.
Surfen zonder board
Dat fenomeen, van woorden lenen uit andere 'werelden', zie je overal. Op internet surfen we zonder surfboard, alleen met een muis. Tennis kent 'love' van het Franse l'oeuf (het ei = nul), maar van die nul kun je geen uitsmijter maken. Financiers spreken van liquide middelen die stromen, terwijl geld alleen vloeibaar is in Dagobert's pakhuis. De NAVO noemt cyberspace het vijfde oorlogsdomein, maar je kunt er geen vlag planten.
Metaforen als bruggen
Deze beeldende vergelijkingen - wat in het ene domein gewoon is gebruiken om iets in een ander domein te duiden - maken het onbekende begrijpelijk. Zelfs voor de diepste gevoelens lenen we: de witte duif uit bijbelse verhalen, de uitgestoken hand als gebaar van verzoening, symbolen voor geloof, hoop en liefde. Want hoe toon je anders iets wat je niet kunt aanraken? Zoals bovenstaande muurschildering in München ook laat zien - woorden en symbolen worden bruggen tussen wat we voelen en wat we kunnen delen.
Een rode lijn trekken
Maar soms worden onze geleende woorden en symbolen op de proef gesteld. In de muurschildering. En in het echt: fascistoïde leiders kleden democratie uit, genocide wordt gepleegd terwijl onze regering zwijgt, buurlanden worden aangevallen zonder consequenties. Het is tijd om onze symbolen weer kracht te geven door ernaar te handelen. Daarom trekken we een rode lijn (geleend van meetapparatuur waar een rode streep aangaf wanneer een grens werd overschreden). Letterlijk: door met 150.000 man een fysieke, niet te missen, lijn door de Hofstad te trekken, figuurlijk door te zeggen: tot hier en niet verder!